Dünyanın birçok ülkesinden saygın bilim insanlarının katıldığı 40. Amerika Aferez Derneği (ASFA) Kongresi, 14-18 Mayıs tarihlerinde ABD’nin Oregon eyaleti Portland şehrinde yapıldı. Konusunda uzman dünyanın önde gelen bilim insanlarının katıldığı kongreye Türkiye’den konuşmacı olarak Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Dünya Aferez Birliği (WAA) Başkanı Prof. Dr. Fevzi Altuntaş da davet edildi. Aferez, kök hücre, hücresel tedaviler, immünoterapi ve diğer bilimsel gelişmelerin alanında uzman bilim adamları tarafından tartışıldığı kongrede Altuntaş, immünoterapi alanında dünyadaki son uygulamalar, ülkelerin durumu, tedaviye ulaşım, Türkiye’nin de içinde bulunduğu bölgede geleceğe yönelik projeksiyon konusunda geniş ve kapsamlı bilgiler aktardı. Kongredeki “Hücresel immünoterapi” oturumunda Dünya Aferez Birliği Başkanı ve Amerika Aferez Derneği Uluslararası Komite Üyesi Prof. Fevzi Altuntaş “Asya ve Orta Doğu’da CAR T hücrelerinin klinik kullanımı ve yakın gelecekteki kullanımı” başlıklı bir sunum yaptı. Prof. Dr. Altuntaş’ın sunumunda başlıca şu tespitler öne çıktı:
“CAR T” hücresinin yılda 100 yeni çalışma, 300 yeni ilaç ve ümit vadeden sonuçları tüm dünyada ilgi çekmektedir. Sıklıkla hematolojik kanserlerde (lösemi, lenfoma ve myeloma) ve daha az olsa da diğer kanserlerde yoğun bir şekilde araştırılmaktadır. Avrupa’da henüz 34 merkezde kullanılmaktadır. Ancak ulaşım imkanı, rehberler, deneyimli ekip ve merkez, yasal düzenlemeler ve maliyet problemleri tüm dünya için geçerlidir. Türkiye, yılda 4700 civarı nakil sayısı, 90 nakil merkezi, JACIE akredite merkezleri, yetişmiş insan gücü ile “CAR T” hücre tedavisi gibi immünoterapi uygulamalarına klinik araştırma düzeyinde hazırdır.”
ASYA VE ORTA DOĞU’DA CAR T HÜCRELERİNİN KLİNİK KULLANIMI VE YAKIN GELECEKTEKİ KULLANIMI
“CAR T” hücre tedavisi genetik olarak tasarlanmış yapay T-hücresi reseptörleridir. Bu şekilde T-hücrelerini yönlendirmekte ve tümör antijenlerini tanımasını sağlamaktadır. Teorik olarak, bu üretilmiş hücreler, herhangi bir antijene karşı yönlendirilebilir ve hedef tümör hücrelerini daha güçlü bir şekilde öldürme yeteneği artırılabilir. Bu işlem aslında kişiselleştirilmiş bir tedavi yöntemidir. Bir immünoterapi yöntemi olan “CAR-T hücre” tedavisi alanında yapılan klinik araştırmalar 2016 yılında çarpıcı bir şekilde artmıştır. Her yıl da yaklaşık 100 yeni klinik araştırma başlatılmaktadır. Şimdiye kadar ABD’de 1000 civarı hasta AB’de ise 351 hasta CAR T-hücre tedavisi almıştır. Yani tüm dünyada daha henüz çok erken aşamada. Ülke olarak biz de politikamızı belirleyip çalışmalarımızı hızlandırmalıyız. CAR T hücre tedavisi araştırma kapsamında sıklıkla akut lenfoblastik lösemi (ALL), Hodgkin dışı lenfomalar (NHL), kronik lenfosittik lösemi (KLL), multiple myeloma, akut myeloblastik lösemi (AML) ve solid tümörlerde (beyin, pankreas, karaciğer, meme, mide, bağırsak ve diğer kanserler) kullanılmıştır. Ancak çok geniş yelpazede araştırılmaya devam etmektedir. Tüm Avrupa’da henüz 12 ülkede 34 merkezde bu tedavi araştırma kapsamında kullanılmaktadır. Ancak önümüzdeki yıllar içinde merkez sayısının 90’nın üzerinde olması beklenmektedir. Avrupa’da Almanya, İspanya, İtalya, Fransa, Hollanda, Belçika ve İngiltere ise başı çekmektedir.
TÜRKİYE KLİNİK ÇALIŞMA ALT YAPISI BAKIMINDAN İYİ BİR NOKTADA
Hematolojik kanserlerin tedavisinde önemli ilerlemeler olmasına rağmen, çözülmesi gereken bazı zorluklar da vardır. İlk olarak, bu umut verici tedavi, daha fazla hastanın faydalanabilmesi için geniş ölçüde erişilebilir olmalıdır. İkincisi, bu tedavi yöntemi hakkında rehberler geliştirilmelidir. Üçüncüsü, bu tedavi göreceli olarak yeni olduğu için, bu tedaviyle ilgilenen tüm sağlık ekip üyeleri yeterince bilgi, donanım ve deneyim sahibi olmalıdır. Dördüncü olarak, bu tedavinin yan etkilerini azaltmak ve gelecekteki etkinliğini artırmak için daha fazla klinik araştırma yapılmalıdır. Türkiye’de 90’ının üzerinde kök hücre nakil merkezinde 4 bin 700 civarı nakil yapılmaktadır. Bunların yaklaşık 2 bin 300’ü allojenik kök hücre nakilleridir. Uluslararası akreditasyon kuruluşlarına (JACIE) akredite merkezlerimiz var. Ülkemizdeki kök hücre nakil merkezlerinin hepsinin Sağlık Bakanlığı tarafından akreditasyonu var. AB ve ABD’de, CAR T hücre tedavisi az sayıda klinik merkezde yapılmaktadır. Bu nedenle hastaların bu merkezlere ulaşımı için seyahat etmeleri gerekmektedir. Önümüzdeki on yıl içinde bu tedavilerin daha da yaygınlaşacağını düşünüyorum. Bu nedenle Türkiye klinik araştırmalar kapsamında CAR T hücre tedavisini kullanmaya en hazır ülkelerin başında gelmektedir.
İMMÜNOTERAPİNİN MALİYETİ SAĞLIK HARCAMALARINDA ÖNEMLİ BİR YER TUTACAK
En önemli husus, doğru hasta için doğru zamanda, doğru tedavinin kısıtlı finansal kaynaklar nedeniyle uygun maliyetle sürdürülebilir bir şekilde uygulanmasıdır. Türkiye bu tedavi için en makul ülkelerin başında gelmektedir. Bu sayede bu tedavi ürününün elde edilme oranı artacak, tedavi başarı oranı artacak, zaman ve mali yönden tasarruf edilecek ve daha uygun bir maliyetli üretim olacaktır. Bu ürüne ulaşım problemi makul ölçülerde giderilmezse, her ülke gibi ülkemizde kendi ürünü geliştirmelidir. Bu nedenle de akademilerimize büyük görev düşmektedir. CAR T hücre tedavisi ile ilgili en büyük endişe, finansal olarak yüksek maliyetidir. Amerika’da mevcut iki tedavi ürününden biri 475 bin dolar diğeri 373 bin dolar civarıdır. Avrupa’da ise ülkelere göre değişmekle birlikte 250 bin doların üzerindedir. Daha büyük soru, tüm dünyada sağlık sigorta ve geri ödeme kurumlarının CAR T-hücre tedavisini ödeyip ödeyemeyeceğidir. Bu nedenle ülkemiz gibi gelişmekte olan ve mali kaynakları sınırlı olan ülkeler, CAR T hücre tedavisi ile ilgili geri ödeme politikaları üzerinde çalışmalıdır. Bu nedenle değer veya sonuç temelli gibi çeşitli fiyatlandırma modelleri geliştirilmelidir. Maalesef, bu fiyat yüksekliği ile bırakın gelişmekte olan ülkeleri gelişmiş Batı ülkelerinin çoğunda hastaların çok büyük kısmı bu tedavilere ulaşamayacaktır. Bu ürünler etkili olsa bile ne gelişmekte olan ülkelerde ne de gelişmiş ülkelerin çoğunda sürdürülebilir bir kullanım alanı bulamayacaktır.”
Prof. Dr. Altuntaş’tan satırbaşları…
-Kanserle savaşta CAR T hücresi ümit vaat ediyor. Şimdiye kadar ABD’de 1000 civarı hasta, AB’de ise 351 hasta CAR T-hücre tedavisi aldı.Tüm Avrupa’da henüz 12 ülkede 34 merkezde bu tedavi araştırma kapsamında kullanılıyor.
-Türkiye, yılda 4700 civarı nakil sayısı, 90 nakil merkezi, JACIE akredite merkezleri, yetişmiş insan gücü ile “CAR T” hücre tedavisi gibi immünoterapi uygulamalarına klinik araştırma düzeyinde hazır.
-Ülke olarak biz de politikamızı belirleyip çalışmalarımızı hızlandırmalıyız.
-Türkiye klinik araştırmalar kapsamında CAR T hücre tedavisini kullanmaya en hazır ülkelerin başında gelmektedir.
-CAR T hücre tedavisi ile ilgili en büyük endişe, finansal olarak yüksek maliyetidir. Amerika’da mevcut iki tedavi ürününden biri 475,000 dolar diğeri 373,000 dolar civarıdır.