Kanser, çocuklarda erişkinlere göre daha nadir görülmekle birlikte ölüm nedenleri içinde 2.-3. sıralarda yer alıyor. Lösemi (kan kanseri), beyin tümörleri ve lenf bezi kanserleri çocuklarda en sık görülen kanserler olarak karşımıza çıkıyor. Çocuk kanser hastalarının yaklaşık yarısı beş yaşından önce tanı alıyor. Bu nedenle erken çocukluk dönemindeki kanser ilişkili risk faktörlerinin tespiti, hastalığın gelişiminde ve önlenmesinde büyük önem taşıyor.

15 Şubat Uluslararası Çocukluk Çağı Kanseri Günü bünyesinde Kansere Ailesel Yatkınlık Kursu kapsamında bir araya geldiğimiz Türk Pediatrik Hematoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Namık Yaşar Özbek, hamilelik öncesi ve hamilelik döneminde tütsülenmiş, kızarmış yiyeceklerden uzak durmak gerektiğini söyledi.

Havuç ve kantalup kavunu tüketmenin çocuklarda lösemi görülme riskini azalttığını ifade eden Prof. Özbek, gebelik sürecinde B12 ve B6 yetersizliğine dikkat edilmesini istedi.

Dünyada yılda yaklaşık 300 bin, Türkiye’de de 3 bin çocuğa kanser tanısı konulduğuna değinen Prof. Dr. Özbek, hamilelik öncesi ve döneminde doğru beslenmenin kanser riskini azaltmada etkili olduğuna yönelik bilimsel çalışmaların bulunduğunu vurguladı. Prof. Dr. Özbek,

“Kanser riski genellikle genlerle ilişkili. Ancak hem ebeveynlerin hem de çevresel koşulların kanser gelişimine etkisi var. Özellikle gebelik döneminde tütsülenmiş, kızarmış ve işlenmiş yiyeceklerin kullanımı, salam, sucuk gibi yiyecekler, kızartma sırasında oluşan toksik maddeler çocuklarda kanser gelişimini artırabiliyor. Hamilelerin hem kendisi hem de çocuğunun sağlığı açısından bu tip ürünlerden mümkün olduğunca uzak durması öneriliyor. Gebelik sürecinde ayrıca B12 ve B6 gibi vitaminlerin eksikliği de problem yaratıyor.  Yapılan çalışmalarda gebelik sürecinde yeterli sebze, meyve almayan ve yetersiz B12 ile B6 vitamini alan annelerin çocuklarında löseminin biraz daha sık olduğu gözlendi. Havuç ve kantalup kavunu tüketen annelerin bebeklerinde löseminin daha az görüldüğü bildirilmekte. Kantalubun en önemli ihracatçısı Niğde yöremiz. Antioksidan özelliğe sahip karoten ve karaotenoid maddelerini içeriyorlar” diye konuştu.

EV KİMYASALLARI TARIM İLAÇLARI VE KİRLİĞİ HAVADAN UZAK DURUN

Tarım ve sinek ilaçlarından, kirli havadan uzak durmak gerektiğini belirten Prof. Dr. Özbek, “İyonize radyasyon, ebeveynin sigara kullanması, örneğin babanın sigara kullanmasının da kanser riskini artırdığı ifade ediliyor. Ev kimyasalları, trafik kirliliği çocuklardaki lösemi gelişimini artırabilir” dedi.

Birçok çalışmanın, doğum öncesi ve doğumdan sonraki erken dönemde, tarım ürünlerine zarar veren böcekler, yabani otlar ve diğer zararlıların ölmesini sağlayan kimyasallar olan pestisitlere maruz kalmanın, ileri süreçte lösemi riskini artırabileceğini gösterdiğini söyleyen Prof. Dr. Özbek, gebelikten hemen önce veya hamilelik sürecinde bu maddelerle temasın anne karnındaki bebeği etkileyebildiğini dile getirdi.

BABA ADAYLARI DA ANNELER KADAR DİKKATLİ OLMALI

Baba adaylarının da pestisitlere maruz kalmaması gerektiğini belirten Prof. Dr. Özbek, bu konuda yapılan çalışmalarda, bebeklerin ilk dışkı örnekleri veya göbek bağından alınan kanlarında pestisit artıklarının tespit edildiğini kaydetti.

“BABANIN SİGARA KULLANIMI DA ÇOCUKTA KANSER RİSKİNİ ARTIRIYOR”

Prof. Dr. Özbek, “Özellikle egzoz dumanı, hidrokarbon ve solventlere maruziyetin fazla olduğu iş gruplarında çalışan babaların çocuklarında lösemi riskinin bir miktar daha fazla olduğu bildirilmektedir. Özellikle günde 15 sigaradan fazla içen babaların bebeklerinde kanser biraz daha sık görülmektedir. Ebeveynler gebelikten önceki dönemden başlayarak beslenme ve çevresel faktörlere dikkat ederek çocuklarında gelişebilecek kanser riskini azaltabilir” diye konuştu.

AŞILAMA VURGUSU…

Anne babalara, gebelik öncesi, süreci ve sonrasında bu tip maddelerden uzak durmaları öneren Prof. Dr. Özbek, “Aşılama karşıtlarına bir mesaj olarak, aşılama da kanser riskini azaltıyor. Dernek olarak ülkemizde kanser, özellikle lösemi tedavi eden hekimlerin yüzde 99′unu temsil ediyoruz. Kanser tedavisinin tüm üniversite ve devlet hastanelerinde parasız ve son derece iyi şartlarda yapıldığını aktarmak istiyoruz” dedi.

AİLELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN BELİRTİLER

Lösemiyle mücadelede ailelerin çocuklarında ne gibi belirtilere dikkat etmeleri gerektiğini de anlatan Prof. Dr. Özbek, “Lösemide çocuklar genellikle soğuklaşmaya başlar. Küçük çocuklar oyuna ilgisini kaybederler, halsizlik olur. Vücutlarında küçük mor noktacıklar çıkabilir, diş eti kanaması gibi bulgular görülebilir. Sık enfeksiyon geçirmeye başlayabilirler. Kemik ağrıları olur. Aileler bunları veya çocuğun karnının şiştiğini, lenf bezlerinin belirginleştiğini görürlerse doktora başvursun. Fakat bu belirtilerin çoğuna sahip hastalarda bizim bulduğumuz lösemi oranı en fazla 10 hastada 2-3 kişidir. Bu faktörlerin olmasının insanları telaşlandırmaması lazım. Doktora muhakkak başvursunlar ama hemen ‘kanser’ diye de telaşa kapılmasınlar” dedi.

HAMİLELİĞİN İLK 12 HAFTASI KAHVE TÜKETİNE DİKKAT

Prof. Dr. Özbek, aşırı kırmızı et ve şekerli gıdaların tüketiminin de kanser riskini artırdığını belirterek, “Tartışmalı bir konu ama annelerde kahve tüketimi de miktardan bağımsız olarak lösemi riskini artırabiliyor” dedi.