Aşırı sıcak hava pek çok ülkede sıcaklık rekorları kırarken, Türkiye’de de sıcaklık artışı çocuklardan yaşlılara herkesi etkiliyor. Beyin ve Sinir Hastalıkları Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ersin Erdoğan, sıcaklıklara bağlı hastalıklara karşı bazı önlemler alınması gerektiğini söyledi.
beyincerrahisi.org’un Kurucusu da olan Beyin ve Sinir Hastalıkları Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ersin Erdoğan, her yıl yüzlerce insanın aşırı sıcaklara bağlı rahatsızlıklar nedeniyle hayatını kaybettiğini belirtti.
Erdoğan, “Son 2 bin yılın sıcaklarını inceleyen ve geçtiğimiz günlerde yayınlanan bir araştırma içinde bulunduğumuz dönemdeki sıcaklıkların dünya tarihinde görülmemiş bir düzeye ulaştığını ortaya koyuyor. Yani dünyamızın her bölgesinde sıcaklıktan etkileniyoruz ve sıcaklarla baş etmek için yöntemler arıyoruz. Üstelik artan sıcaklıklar insan vücudunda pek çok olumsuz değişime neden oluyor. Bu konuda insanların bilincini artırmak gerekiyor.
Sıcaklığın çok arttığı dönemlerde, sıcaklığa bağlı hastalıkları, yaralanmaları ve ölümleri önlemek için aşırı sıcakların beyin kanaması riskini arttığının bilincinde olarak bazı tedbirleri mutlaka alın. Çok sıcak günlerde serin ya da klimalı bir kapalı alanda kalabildiğiniz kadar kalın. Susamasanız bile bol miktarda sıvı için. Açık hava etkinliklerini dikkatlice planlayın. Soğuk duş veya banyo yapın. Bol, hafif, açık renkli giysiler ve güneş koruyucuları kullanın. Arkadaşınızı veya komşunuzu kontrol edin, aynısını sizin için de yapmasını sağlayın. Çocukları veya evcil hayvanları arabalarda asla bırakmayın. Sıcaklıkla ilgili gelişmeler için haberleri takip edin ve gerekli önemleri alın” diye konuştu.
ÇOK ISINIRSAK SOĞUTMA SİSTEMİMİZ BOZULUR
İnsan vücudunun iyi işleyen bir makine olduğunu söyleyen Erdoğan, “Eğer bir insan çok ısınırsa, soğutma sistemlerimiz bozulduğundan sıcak çarpması ve hipertermi gibi ciddi sonuçlar yaşanabilir. İnsan vücudu soğutma mekanizmalarına sahip. Mesela, çok sıcak olursa, terliyoruz, ter soğurken, vücuttan ısı alarak sıcaklığın düşmesine yardımcı oluyor. Ancak, bazen bu işe yaramıyor. Çevre çok nemliyse, hava daha fazla su buharı tutamayacağından, terleyecek yer kalmıyor” diyerek nemli havaların daha baskıcı hissettirmesine dikkat çekti.
Sıcağa vücudun verdiği bir diğer cevabın da biyolojik işlemlerin yavaşlatılması veya durdurulması olduğunu kaydeden Erdoğan, “Sıcaklıklar çok yüksek olduğunda vücuttaki ısı üretimi azalır, bu da bazı davranış tepkilerini tetikleyerek insanları daha uyuşuk ve dikkatsiz yapar” ifadelerini kullandı.
ANKSİYETE İLE SICAKLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ
Son zamanlarda yapılan bir araştırmada, “çöl koşullarında en az bir yıl geçiren askerler üzerinde çeşitli olumsuz etkiler görüldüğünü” söyleyen Erdoğan, şöyle devam etti:
“Araştırmalar sıcak iklimlerde bilişsel performansta bir düşüş olduğunu gösterdi. Düşüş özellikle dikkat, konsantrasyon seviyesi, sözlü hafıza ve psikomotor performansta öne çıkıyor. Son zamanlarda yapılan bir başka çalışmada ise, kum ve toz fırtınalarına doğum öncesi maruz kalmanın çocukların bilişsel performansını etkilediği ve bu çocukların sayı sayma ve konuşmaya daha geç başladığını ortaya çıkardı. Sıcaklıklar zihinsel sağlığı tehlikeye atabileceği gibi ve zihinsel hastalıkların semptomlarının şiddetlenmesinden de sorumlu olabiliyor. Örneğin, bilimsel bir çalışmada, kaygı (anksiyete) nedeniyle yapılan başvuruların yüzde 30′undan fazlası sıcak havaya bağlandı.“
HAYAT KURTARAN SORULAR
Vücudun aşırı sıcaklarda yüksek nem dışında yaş, obezite, ateş, sıvı kaybı, kalp hastalığı, akıl hastalığı, gibi nedenlerle de kendini yeterince soğutamayabileceğini belirten Erdoğan şunları söyledi:
“En yüksek risk altındakiler 65 yaş ve üstü insanları, iki yaşından küçük çocuklar ve kronik hastalıkları veya akıl hastalığı olanlar. Bu kişiler için ‘yeterince su içiyorlar mı, klima erişimleri var mı, serin kalmak için yardıma ihtiyaçları var mı’ sorularını sorun. Genç ve sağlıklı insanlar bile, sıcak havalarda yorucu fiziksel aktivitelere katılırlarsa sıcaktan rahatsızlanabilirler. Bunun için dış mekan aktivitenizi, özellikle de güneşin en sıcak olduğu gün ortasında sınırlayın. Güneşten koruyucu kullanın ve sık uygulayın. Aktivitenizi azaltın. Aktiviteleri yavaş başlatın ve yavaş yavaş ilerleyin. Sıcak havalarda egzersiz yapıyorsanız, sıcaklığa göre, egzersizlere daha erken veya geç başlayın.”
TANSİYONU OLANLAR DİKKAT
Özellikle tansiyon hastalarının sıcak havalarda daha dikkatli olması gerektiği uyarısında bulunan Erdoğan, şöyle konuştu:
“Güneş ışınlarının en yoğun olduğu 11.00-15.00 saatleri arasında dışarıya çıkılması tercih edilmemeli. Bu mümkün olamıyorsa sıcağa karşı önlemlerin mutlaka alınması gerekiyor. Önlem alınmadığı zaman sıcak çarpması dediğimiz durum çok hızlı gelişiyor. Belirtiler ortaya çıktığında kişi kendini korumak için geç kalabiliyor. Sıcak havalarda özellikle tansiyon hastalarında görülen beyin kanamalarında artış yaşanıyor. Aşırı sıcaklarda, vücudun susuz kalması ve sıcaklık dengesinin bozulması beyin damarlarını direkt olarak etkileyebiliyor. Sıcaklık artışına bağlı terleme nedeniyle vücuttaki sıvı, tuz kaybına bağlı olarak, kan basıncında hızlı değişiklikler olabilmekte ve kan pıhtılaşma sisteminde bozulmalar ortaya çıkabiliyor ve beyindeki kan dolaşımını belirli bir dengede tutan mekanizmalar bozulabiliyor. Bu da beyin fonksiyonlarında bozulmaya, felç veya beyin kanaması gelişmesine neden olabiliyor. Bulantı, kusma, baygınlık ve ani bilinç kaybı, beyin kanamasının en tipik belirtileri. Böyle durumlarda hasta hiç zaman kaybedilmeden bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmalı.”
NE YAPILMALI?
Sıcak çarpması: Hemen 112’yi arayın. Kişiyi daha serin yere taşıyın. Kişinin vücut ısısını düşürmek için soğuk giysiler giydirin. Kişiye içmesi için bir şey vermeyin.
Sıcak bitkinliği: Serin bir yere geçin. Elbiselerinizi gevşetin. Serin ve nemli giysiler giyin. Yudumla su için. Şikayetler artıyor ve baş dönmesi bir saatten sonra da devam ediyorsa, tıbbi yardım alın.
Güneş yanıkları: Geçene kadar güneşten korunun. Serin giysileri yanık bölgesine koyun. Güneş yanığı olan yerlere nemlendirici sürün. Su kabarcıklarını patlatmayın.