Geçtiğimiz hafta TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda Ticaret Bakanlığı’nın bütçesi görüşüldü.
Ticaret Bakanlığı’nın görüşmelerinde en dikkat çekici husus, esnafın yaşadığı sıkıntıların komisyon üyeleri tarafından Bakan Hanım’a sert bir dille iletilmesi idi. Görüşmelerin soru cevap bölümünde Bakan Hanım esnafa yönelik Bakanlık olarak yeni bir çalışma daha başlattıklarını belirtti. Bunu yakın zamanda duyuracakları bilgisini paylaştı. Konuşmadaki dikkat çekici husus ise kamu kaynakları dışında Bakanlık olarak global firmalarla iletişime geçtikleri ve onların sosyal sorumluluk projeleri kapsamında ‘Esnafa ne gibi destekler verebiliriz?’ ile ilgili bir çalışma yapıyor oldukları idi. Bu nasıl bir model ve nasıl uygulanacak? Bu modeli merak ediyorum, merak ediyoruz.
Bu açıklama sonrasında esnaf kesiminin temsilcileri ile telefonda bir dizi görüşme yaptım. Yapılan çalışmaları memnuniyetle karşıladıkladıkarını belirtirken, taleplerini sıraladılar. Yaşanan süreç özetle şöyle:
Esnaf Mart ayında kapanan işyerlerinin borcunu daha ödeyemeden ikinci kez işyerini kapattı. Esnafın kira, elektrik, su ve doğalgaz gibi ödemelerine bir destek sağlanmazsa bu kez çok sayıda esnaf işyerini açmamak üzere kapatmış olacak. Çok sayıda esnafın uzun süredir hem işyerinin hem de oturduğu evin kirasını ödeyemediğini üzülerek görüyoruz, dinliyoruz. Haziran ayında normalleşme süreci başlamış olsa da birçok esnaf işlerini yüzde 30 kapasite ile döndürüyor. Bu da esnafın Mart, Nisan ve Mayıs aylarına ait olup sonbahar aylarına ertelediği borçlarını ödemeye dahi yetmiyor. En azından devlete olan borçlar yeniden yapılandırılacak diye sevinirken bir kez daha gelen kapatma kararları esnafı perişan etmiş durumda. Hele İzmir özelinde sürece baktığımızda deprem felaketi sonrasında Kemeraltı başta olmak üzere çarşı esnafı kelimenin tam anlamıyla kan ağlıyor.
Esnafın kepenklerini bir daha açılmamak üzere kapatmaması için mutlak surette kira yardımı yapılması, kapalı olunan dönem için elektrik, su ve doğalgaz paralarının alınmaması isteniyor. Ayrıca, esnafın yanında çalışan kalfa ve çırak için kolaylaştırılmış kısa çalışma ödeneği uygulamasının getirilmesi talep ediliyor.
Öte yandan esnafın destek çalışmasında ticaret odalarına kayıtlı şahıs şirketleri ve küçük işletmelerde destek ihtiyacında olduğu vurgusu dikkat çekiyor. Kısacası, Odalara bağlı esnaf kesimi “Bizi de unutmayın” çağrısı yapıyor. Esnaf kesimi yapılandırma kanununda değişiklik yapılmasını isterken, bu konuda en az 6 ay ödemesiz dönem ve yapılandırma vadesinin ise 60 ay olması talep ediyor.
Bakanlığın bu konuda yaptığı çalışmalara da şöyle bir göz attığımda; hatırlayacaksınız mevcut mevzuatlar çerçevesinde TESKOMB üzerinden Halkbank kanalıyla esnafa faizsiz ya da düşük faizli krediler kullandırılabiliyor. Bakanlık yetkilileri görüştüğümde bu desteklerin devam edeceği ifade ediliyor. Bu konuda esnafa yönelik yapılan çalışmanın nasıl olacağına baktığımızda ise; Bakanlığın kira, elektrik, su, doğal gaz ödemeleri karşılığında belirlenecek miktarda hibe ödeme yardımında bulunulması için Hazine ve Maliye Bakanlığı’na talepleri bulunuyor, görüşmeler de bu doğrultuda sürüyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca esnaf sanatkara kullandırılan faiz indirimli krediler ve ertelemeler nedeniyle 1 Ocak – 31 Ekim tarihleri arasında Halkbank’a yapılan gelir kaybı 2 milyar 626 milyon 623 bin 830 TL olarak bildirilmiş. Bu dönemde TOBB, Oda, Borsa mevduatlarının ilgili bankalara yatırılması suretiyle oluşturulan kaynaktan tacirlerin düşük faizli kredi kullanmalarına imkan sağlanmış olup bugüne kadar 50 bin firmaya 3 milyar TL Nefes Kredisi kullandırma imkanı gelmiş. KOOP-DES kapsamında 133 kooperatifin 143 projesine, bütçe tutarı 18 milyon 128 bin 870 TL olan projelere Bakanlık 13 milyon 648 bin 399 TL hibe desteği vermiş. Bu rakam 4 ayda sağlanmış. Bu proje devam ediyor. Bakanlığın hedefi bunu 2021′de de artırmak. Şimdi gözler ilgili iki Bakanlıktan çıkacak kararda…