Elektrik dağıtım hizmeti son 6 yıldır özel sektör tarafından veriliyor. Bu kapsamda en yüksek abone memnuniyetini sağlamak hedefiyle çalışmalara devam ediliyor.

Özelleşmeden önceki sürece göre 3 kat daha fazla yatırım, özel sektör tarafından tanımlandı. Öncelik; alt yapı yatırımları… Kentleşme sürecinin devam etmesiyle birlikte altyapıda gelişmeler söz konusu. Bunun yanında, abone hizmet kalitesinin nasıl geliştirebileceği, arıza bakım onarım süreçlerini daha iyi nasıl yönetebileceği konusunda teknik yatırımlar dikkat çekiyor

Önümüzdeki süreçte, iletişim çalışmalarını güçlendirmek, müşteri tarafında kendimizi daha iyi tanıtmak için çalışacaklarını belirten Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği(ELDER) Yönetim Kurulu Başkanı Serhat Çeçen, “Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Berat Albayrak’ın ortaya koyduğu “müşteri memnuniyeti” çalışmalarının şeffaf bir şekilde takip edildiğini söylemek isterim. Müşteri memnuniyetini geliştirdikçe sahaya yansımasını hep birlikte takip ediyor olacağız.  Yatırım olarak 18 milyar dağıtım şirketlerine verilmiş olan yatırımlar var. Bu, kamu dönemine göre 3-3,5 kat anlamına geliyor. Bunu da yatırımcılar olarak biz finanse ediyoruz. Bu yatırımları 2-2,5 senelik bir periyotta tamamlama düşüncemiz var” dedi.

Çeçen ile elektrik dağıtımı alanındaki altyapı yatırımları başta olmak üzere teknoloji yatırımları, Akıllı Şebeke Yol Haritası, kaçak elektrik kullanımı, sektörün hedefleri üzerine sohbet ettik.

YATIRIMLARIN FİNANSMANI

Yatırımları kendimiz yapıyoruz dediniz, ancak yatırımların kaynağı havuzdan geliyor. Gelir tabanınız belli. Yatırımcılar, cebinden mi finanse ediyor?

Finanse ediyoruz. Sonra da tarife yöntemi ve oluşturulan kurallara göre geri ödemesi modellemesi oluşuyor.

Elektrik dağıtım şirketlerinin geçen yıl 3,5 milyar yatırım yükümlülüğü vardı. 3,7 milyar lira yatırım gerçekleştirdik. Bunu tarifeden aynı yıl içinde 10’da birini alacağız. 10 yıl içinde geri ödemesi olacak.

Sayın Bakanımızın sunumunda kamulaştırma bedelleri gibi Belediye’ye ödenen bedeller ve benzeri kalemler dahil edilmemiştir. Kamulaştırma bedelleri gibi, doğrudan yatırım unsurları olmayan hususlar ile birlikte 4,3 milyar lira yatırım gerçekleştirdik. Bu parayı yatırım olarak yaptık, 10 yılda geri alacağız. İlave yatırım ihtiyacı olduğunda müracaat ediyoruz ve EPDK yatırıma neden ihtiyaç duyulduğunu inceliyor ve karar veriyor.  

 

 

SEKTÖR TOPLANTISI

Geçtiğimiz hafta İstanbul’da gerçekleştirilen sektör toplantısında, sizin Bakanlıktan talebiniz oldu mu EPDK ya da Bakanlıkla ilgili? Dile getirdiğiniz sorunlar neler oldu?

Bizler bu işleri inşa eden birinci jenerasyonuz. Uygulamacı olarak bizler, regülasyon tarafında EPDK ve Bakanlık. Sistemi daha iyi kurgulamak için yasal düzenlemelere ihtiyaç var. Sektör toplantısının öğleden sonraki bölümünde Bakanlık, EPDK ve diğer kamu çalışanlarıyla olması gereken düzenlemelerle ilgili çalışmalarımız yaptık. 6446 sayılı yasanın sadece dağıtımı ilgilendiren değil üretim ve diğer alanlarla da ilgili çalışmalar var. Biz de dağıtımla ilgili konuları vurguladık.

Örneğin; Kamulaştırma, bizim yatırım süreçlerimizi geciktiren en önemli süreç. Onun optimizasyonu yönünde önerilerimiz oldu. Zaman zaman 10 km’lik bir hat yapıyorsunuz bir direk ona engel oluyor. Mülk sahibiyle uzlaşamazsanız işleri tamamlayamıyorsunuz. Genel aydınlatmayla ilgili önerilerimiz oldu. Ruhsatsız binalara enerji verilmesinde çok önemli sorunlarla karşılaşıyoruz. Süreçleri hızlandırmak adına önerilerimiz oldu.

KAMULAŞTIRMA

Kamulaştırmanın çözümü için ne önerdiniz?

Sahada karşılaştığımız ana başlıklar konusunda devlet de hem fikir oldu. Bunun altını onlar dolduruyorlar. Kanun yapıcılar bize öneri sunuyorlar. Bizim katacağımız yorum oluyorsa ona göre sahaya iniyorlar.  Bakanlığın taslağı buydu. Biz de olumlu görüş verdik. Taslakta bakanlık uhdesinde toplanması öngörülüyor. Henüz meclise gelmedi.

• ·        Arızalı armatürler onarıldı. Genel aydınlatmayla ilgili, Bakanlık Nisan – Mayıs aylarında çok kapsamlı bir denetim yürüttü. Türkiye’de 6 milyon 650 bin sokak lambası var. Bunların 5,5 milyonunu yerinde incelendi ve yüzde 5 – 7’i arızalı çıktı. Arızalı armatürlerin büyük bir kısmı da tamir edildi.
• ·        Genel aydınlatmada enerji sağlama yükümlülüğünün kamuya devredilmesi gündemde. Genel aydınlatmayla ilgili enerji sağlama yükümlülüğünün dağıtım şirketlerinden alınıp kamuya devredilmesi süreci mevcut. Burada çalışmayı bakanlık yürütüyor. Sokak aydınlatmasının sektöre iki kalemde yükü var: işletme ve enerji tedarik kalemleri. Enerji tedarik süreci 1,2 milyar TL’yi buluyor. Bunu Hazine ödemiyor. Elektrik Piyasası Kanunu’ndaki düzenlemeyle bunun yüzde 80’ini bakanlık ödüyor. Dağıtım şirketleri olarak bizim burada yükümlüğümüz enerji sağlamak. TETAŞ’tan alıp, ağırlıklı olarak belediyelerin oluşturduğu tüketicilere iletiyoruz. Belediyelerin ödeme yükümlülüğü ise yüzde 5-10’la sınırlı, kalan kısmını Enerji Bakanlığı’nın bütçesinden tahsil ediyoruz. Bu para bizde de kalmıyor. Biz yalnızca tahsil ediyoruz. Biz elektriği EPDK’nın belirlediği fiyattan TETAŞ’tan alıyoruz, yine EPDK’nın belirlediği fiyattan belediyelere fatura ediyoruz. Götürüp TETAŞ’a ödüyoruz. Belediyeden bir dönem alamamıştık. 300 Milyon TL alacağımız birikmişti. Buna rağmen TETAŞ’a gidip borcumuzu ödemiştik. 1,2 milyar liralık toplam enerji bedel karşılığı.

 

RUHSATSIZ BİNALAR

Ruhsatı olmayan binalara elektrik verilmemesi dağıtım şirketlerinin karşılaştığı önemli sorunlardan bir tanesi. Neler yapılması gerekiyor?

İmar kanununda değişiklik yapılması gerekiyor. Çünkü biz ruhsatı olmayan binalara enerji veremiyoruz. Bunun ciddi hukuki yaptırımları var. Bu bağlanırsa, alttan üste kadar herkes sorumlu. Bizimle alakası olmayan kurumların mesken ruhsatı vermesi gerekirken sorumluluk bizde kalıyor.

Ruhsatsız olmasına rağmen elektrik bağlanmasının önü mü açılacak?

Suyu, doğalgazı, telefonu olan insanların mağdur olmasını, yüksek bedelle elektrik kullanmasını engellemek amacıyla çözüm olmasını istiyoruz. Vatandaşın mağduriyeti giderilmeye çalışılacak.

Eskiden bütçe kanununa ilave yapılırdı. Kamu hizmetinden yararlanması için geçici abonelik verilirdi. Bunun gibi çözümlerin tartışılmasında fayda görüyoruz.

Kademe kademe yukarı çıkarmak gereken bir şey. Yüzde 100 müşteri memnuniyeti olmazsa olmazımız. Gelecek senenin hedefi de bizler tarafından sonuçlandırılmaya çalışılacak.

 

TEKNOLOJİ YATIRIMLARI

Teknoloji yatırımları toplam yatırım bütçenizin ne kadarını oluşturuyor?

Yatırımların yüzde 15’i teknolojik yatırımlara ayrılıyor diyebiliriz. Bu rakam 2,7 milyar TL’ye denk geliyor. Coğrafi bilgi sistemi, SCADA sistemleri, bütün bu kurulan sistemlerin güvenlik sistemleri, bütün bunlar teknolojik yatırımlarımızı oluşturuyor.

SCADA sistemi, oluşan arıza veya oluşma potansiyeli olan arızalarda önlemleri önden veya anında alıp kısa zamanda çözüm üretme sistemidir. Bu da vatandaşa arızayla ilgili önceden bilgilendirme yapabilmemizi sağlıyor, sonrasında arızayı giderici önlemlerin çalışmaları yapılıyor, ondan sonra arızanın ne kadar süreyle yapılacağının bilgisi veriliyor. SCADA’dan sonra fiber koruma, bilgiyi koruma gibi yatırımlar peşi sıra gelecek.

KAÇAK KULLANIMLA MÜCADELE

Kayıp-kaçakta ilerleme sağlanmıştı. Durum nedir?

Bizim hizmetimizin ana unsurlarından biri kayıp kaçağı en optimum seviyeye getirmek. Türkiye genelinde 5 senede kayıp kaçak oranı yüzde 25’lerin üzerindeyken şimdi yüzde 15’li seviyelere geldik. Kayıp kaçağın çok yüksek olduğu Dicle, Vangölü ve Aras bölgelerinin dışındaki bölgelere bakarsak geldiğimiz nokta çok daha iyi. Yüzde 8’lere, OECD seviyelerine geldik. Rahat ve organize ve planlı iş yapabildiğimiz alanlarda bu performansımızı çok daha iyi gösterdiğimizi söyleyebilirim. Bütün bunlar, buralarda daha çok düzenlemeye ihtiyaç olduğunu gösteriyor. 

Son dönemde Toroslar bölgesinde Suriye nedeniyle biraz artış var. Şunu da söylemekte fayda var, vatandaş memnuniyetinde en kötü çıkan 3 bölge bu 3 bölgemizdir. Kaçak mücadelesi arttıkça memnuniyette düşme oluyor. Bu hep birlikte çözeceğimiz bir sorun. Burada hepimiz aynı yerdeyiz. Bu bölgelerde de düşme oldu. EPDK kayıp kaçak oranlarını yıl sonunda açıklıyor. Kaçak mücadelesi yolunda gidiyor. Mücadelede hiçbir kesinti yok, devam ediyor. Bu mücadelemizde ciddi oranda teknoloji kullanmaya başladık. Özellikle doğu ve güney doğu bölgelerinde akıllı şebekelerle sayaca müdahaleyi imkânsız hale getiriyoruz. Kaçağın yoğun olduğu tarımsal sulamada ciddi bir mücadelemiz var. Bunlar olumlu gelişmeler.

TARIMSAL SULAMADA KAÇAK KULLANIM

Tarımsal sulamada destekleme konusunda son durum nedir?

Oradaki süreç, anlaşma ile yürütülmeye çalışılıyor. Sulamada enerjiyi kaçak kullanmadan çözümler üretmek en doğrusu. Oradaki vatandaşlar da mağdur olmadan tarımsal üretimini yapabilmeli ama bunu da tüm Türkiye’ye fatura etmeden yapmasının yolunu bulmamız lazım. Sübvanse edilebilir mi, tarımsal desteklerin içine alınabilir mi gibi modeller geliştiriliyor. Uzlaşarak yürütülmesi gereken adımlar bunlar.

AR-GE ÇALIŞMALARI

Kaçakla mücadelede yeni teknolojik yatırım, Ar-Ge projesi var mı?

Coğrafi bilgi sistemi, SCADA sistemi, şifreli trafo, bütün bu yatırımların her biri mücadelenin baş aktörlerini oluşturuyor.  Birçok Ar-Ge projesi var.

Daha önce sizlerle paylaşılmış olan Vangölü EDAŞ yaptığı Ar-Ge projesi kapsamında sayaçların uzaktan takibi projesi kapsamında, kaçak kullanım yüzde 65’lerden yüzde 15’lere indi. Çok kısa bir sürede. Bu uygulama tüm bölgeye yaygınlaştırılıyor.

Ar-Ge çalışmaları içerisinde elektrik dışında başka unsurlar da var mı?

Hepsi birbirini çok doğuruyor. Dağıtım hizmetlerini en iyi nasıl yapabiliriz konusunda Ar-Ge çalışmaları oluyor. Ar-Ge o kadar ufku geniş bir yelpaze ki, o alanda sadece dağıtıma değil, elektriğin kalitesine yönelik mühendislik çalışmaları da doğuyor. Her bölgenin Ar-Ge birimleri var.

Şebekemiz akıllandıkça veriye bağımlılığımız artacak. Akıllı şebekeyle ilgili projelerde en önemli omurga iletişim omurgası. Hepsini fayda maliyet bazında analiz ediyoruz. Türk Telekom’un mevcut fiber ve klasik kablolarını veya GSM operatörlerinin hatlarını ya da PLC Power Line Carrier denilen elektrik hatları üzerinden veri taşırsak ne kadarlık bir maliyet ve fayda elde ediyoruz. Bunların hepsini dağıtım şirketleri bazında farklı örneklerle pilot uygulamalarla test ediyoruz.

PLC dünyada yaygın olarak kullanılan bir teknoloji. Sadece az veriyi taşıyabiliyorsunuz, hızı düşük. Bunların içinde en yaygın erişim sağlayan GSM. Ama onda da bant genişliğimiz sınırlı ve maliyetler yüksek. Bir kombinasyon çıkacak ortaya. Şebekedeki veri ihtiyacı arttıkça kullanacağımız kaynaklar da artacak. Asıl nihai talebimiz TEİAŞ gibi kendi fiber omurgamızı oluşturmak. Bununla ilgili gerekirse yasal mevzuat önerilerimiz de olur. 

Zam beklentiniz var mı?

Elektrikteki fiyat düzenlemesi EPDK’nın yetkisindedir. Hükümetimizin anlayışına baktığımız zaman gözlemlediğimiz kadarıyla yaşamadık bu zamana kadar. Öte yandan daha önce de belirttiğimiz gibi, son 10 yılda enflasyondan arındırarak fiyat ortalamasını koyduğumuzda elektrik fiyatlarımızın yüzde 22 düştüğünü görüyoruz. Buna geçmişteki fiyatın düzeltilmesi de diyebiliriz. 

İstihdam seferberliği konusunda nasıl bir hedef belirlediniz? İlk 5 aydaki rakamlar nelerdir? Yılsonu için bir hedef var mı?

Biz istihdam seferberliği başladığından bu yana sağladığımız istihdam rakamı 5 bini buldu. Toplamda yüzde 10’a denk geliyor. Yılsonunda yüzde 10’u tamamlamış olacağız. 18 milyar lira yatırım hedefimiz var. 18 milyarlık borca giriyoruz bankalarla. Bunun da 4 yıl süresinde kullanacağımızı belirtiyoruz. Tamamlamamız gereken yükümlülüğümüzdür bu. 

İnsan kaynağımıza mesleki yetenek anlamında ciddi yatırımlar yapıyoruz. Daha fazla eğitim veriyoruz. Bunu çok önemsiyoruz. Altyapı ihtiyaçları var ama bir yandan da insan kaynağına ihtiyacımız var. 3 kaynak var; zaman, para ve insan. İnsana, eğitime daha fazla yatırım yapıyoruz. 

Akıllı Şebeke Yol Haritası projesi ne durumda?

Akıllı Şebeke Yol Haritası(TAŞ 2023) EPDK’nın hazırlamış olduğu katma değeri yüksek bir proje. Bize çok faydaları olacak bir çalışma. Karşılaşabileceğimiz sorunları önceden görüp, ona göre önlemleri alan, tedavi hızını artıran bir yapı sunacak. Bu proje, diğer teknoloji yatırımlarıyla da desteklenecek. Dolayısıyla ülkemize çok büyük faydası olan bir planlama.

Bu senenin sonunda proje raporumuz oluşacak. Bu rapor; “model”, “mevcut durum tespiti”, “arzu edilen hedeflerin tespiti” ve “yol haritalarının şekillenmesi” gibi 5 fazdan oluşuyor. Proje ile, 2018’den itibaren fayda maliyet analizi çerçevesinde, hangi teknolojileri, hangi önceliklerle, hangi bölgelerde yapabiliriz konusunu konuşacağız görüşeceğiz. 2019’dan itibaren de teknoloji yatırımlarımızda ciddi bir artış olacaktır.