TÜRKİYE’nin ihracatta yıldız sektörlerinden biri olan su ürünleri sektörü 2018 yılında 1 milyar dolar ihracat hedefliyor. 2000 yılında 60 milyon dolar olan ihracatını her yıl düzenli olarak arttırarak 2017 yılında 856 milyon dolara yükselten su ürünleri sektörü, 2018 yılında 1 milyar dolar barajını geçmek için güçlerini birleştirdi.
LEVREK, İHRACATTA ZİRVEYE KURULDU
Levrek balığı 282 milyon dolarlık ihracat tutarıyla dünyanın en çok tercih ettiği Türk balığı olurken, çipura 224 milyon dolar ile levreği takip etti. Türkiye, alabalıktan 91 milyon dolarlık döviz elde ederken, Japonların tercihi orkinos balığının ihracatı 39 milyon dolara ulaştı.
Türkiye’nin 2017 yılında 856 milyon dolarlık su ürünleri ihracatının yüzde 72’si olan 613.4 milyon dolarlık aslan payını Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği’ne bağlı balıkçılar ihraç ederken, hava kargo ile Türkiye’nin su ürünleri ihracatı ise 80 milyon dolara yükseldi.
2010 yılında ihraç edilen her 100 balıktan 2’si hava kargo ile ihraç edilirken, 2017 yılı sonunda her 100 balıktan 10 tanesi uçak konforunda seyahat etme ve sofraları süsleme fırsatına sahip oldu. Geçtiğimiz günlerde Türkiye’nin orkinos kotalarının Fas’ın Marakeş kentinde düzenlenen Uluslararası Atlantik Orkinoslarını Koruma Komisyonu 25. Olağan Toplantısı’nda yüzde 40 arttırıldı.
Böylece 2018 orkinos ihracat hedefini 100 milyon dolardan 130 milyon dolara çıkardık. Levrek ve çipura balıklarımız Avrupa’da en çok tercih edilen, tüm restoranların menülerinde var olan, market raflarını süsleyen konumda. Ayrıca THY’nin hava kargo desteği ile yeni pazarlar kazanıyoruz.
BALIKÇILIK SEKTÖRÜ 1 MİLYAR DOLAR İHRACATA KOŞUYOR
Hava kargo ile ihracat Türk su ürünleri sektörünün ihracatında 7 yılda yüzde 10 paya ulaşınca dünya devi havayolu şirketleri Türk balığını indirimli fiyatlarla taşımak için sıraya girdi.
Türk su ürünleri sektörü, Turkish Cargo ile İzmir-New York hava kargo seferleri koymaya hazırlanırken, Luftansa, Atlas Global ve Pegasus Havayolları kargo fiyatlarını düşürdü. Emirates Havayolları ve UPS ise Türkiye için rekabetçi fiyat vermeye hazırlanıyor.
2017 yılında ICCAT (Uluslararası Atlantik Okyanuslarını Koruma Komisyonu) Toplantısında Türkiye’nin orkinos kotasında artış oldu ve bu sayede 100 milyon dolarlık artış bekleniyor.
ALABALIK İÇİN AVRUPA BİRLİĞİ’NDEN HEYET GELİYOR
Türk balıkçılık sektörünün Avrupa Birliği nezdinde alabalık soruşturması süreci ise devam ediyor. Yüzde 8.5 verginin kaldırılması için Nisan ayında Avrupa Birliği’nden heyet gelecek ve firmaları ziyaret edecek. Şimdi sektörün gözü bu ziyaretten çıkacak sonuçta…
TÜRK BALIKÇILARININ SOMON İLE MÜCADELESİ SÜRÜYOR
Sektör, Türk balıklarının Norveç somonundan üstün olduğunu anlatma mücadelesi ise devam ediyor. Sektördeki çatı kuruluşların, Türk balıklarının başta Omega3 olmak üzere besinsel değerlerinin somunun gerisinde olmadığını paylaşan tanıtan kampanyaları yapmaya hazırlanıyor. Bu konuda bilim adamlarından ve popüler isimlerden de destek istenilecek.
130 BİN TONLUK DENİZALANI AÇILDI
Bakanlık tarafından 2017 yılında büyük alabalık üretenlere 25 kuruş destek verildi. Samsun – Sinop arasında 30 bin ton yeni üretim alanı tespit edildi ve üretim başladı. Didim’de yaklaşık 40 bin tonluk üretim alanı açıldı. Mersin’de 60 bin tonluk bir potansiyel açıldı, ön izinler verilme aşamasında 130 bin tonluk deniz alanı açıldı.
Bugün Türkiye’de kişi başına balık tüketimi 8 kilogram seviyesinde. Türkiye’de kişi başı tüketimin 1 kg arttırılması halinde 81 bin ton tüketim artışı olacak. Tüketimin kişi başı 2 kg arttırılması halinde ise üretilen balığın yetmez hale geleceği dikkat çekiyor.
KİRALAMADA DEĞİŞİM
Balık çiftliklerinin kiralamaları 2011 yılından beri Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılıyor. Kiralama 2019 yılına kadar Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılacak. Sonrasında kiralama Özel İdare ve Büyükşehir Belediyelerine geçebilir. Sektörün gündem maddeleri arasında bu da yerini alıyor.
DÜNYA SU ÜRÜNLERİ İHRACATINDA PAYIMIZI YÜZDE 2-3′E ÇIKARMA HEDEFİNDEYİZ
Türkiye, dünya su ürünleri pazarında yüzde 1′in altında pay alıyor. Bu payın yüzde 2-3′e yükseltilmesine odaklanan sektör, su ürünlerinde dünya genelinde avlanmanın azaldığı, yetiştiriciliğin arttığına vurgu yapıyor.
ÇİN, 7,5 MİLYAR DOLARLIK DEV BİR PAZAR
Yakın gelecekte Çin’in dünya ekonomisinde bir numara olmasının bekleniyor. Çin’de balık yanında, karides, istiridye, deniztarağı, deniz patlıcanı gibi ürünler yoğun tüketiliyor. Yıllık su ürünleri ithalatları 7,5 milyar dolar seviyesinde. Bizim Çin’e ihracatımız ise 3 milyon dolar seviyesinde. Su ürünleri sektörü bu pazara yoğunlaştığı takdirde ihracatın katlanarak artabileceği öngörülüyor. Türkiye’den Uzakdoğu’ya özellikle deniz patlıcanı ihracatının arttırabileceği ifade ediliyor. Bunun yanında tüm dünyada beğenilen levrek, çipura ve alabalığımızı da Uzakdoğululara daha fazla ihraç edebileceğimiz söyleniyor.
ORKİNOS AVLANMA KOTASINDA ZAFER TÜRKLERİN OLDU
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkilileri ile Türk su ürünleri sektörü temsilcilerinin geçtiğimiz yıl yoğun çabası sonuç verdi. Fas’ta yapılan ve Akdeniz’de Orkinos avlanma kotasının artırılacağı ICCAT toplantısında Türk balıkçılarının 2018 yılı için avlanma kotası yüzde 40 artırılarak bin 414 tona çıkarıldı. Balıkçılar, kotaların ardından 2018 orkinos ihracat hedefini 100 milyon dolardan 130 milyon dolara çıkardı.
Türkiye’ye ayrıca 2019 yılı için bin 824 ton, 2020 yılı için ise 2 bin 240 ton avlanma kotası verildi. Tüm ülkeler için 2018 kotası kesinleşirken, Bazı AB ülkelerinin ileriye yönelik genel dağılım oranına karşı çıkması üzerine 2019 ve 2020 kotaları, 5-7 Mart 2018 tarihlerinde Madrid’de yapılacak ara oturumda resmiyet kazanacak. Türkiye hem 2019 hem de 2020 kotaları konusunda geri adım atmayacak.
Uzun bir süredir denizlerin en değerli ürünü orkinosta haksız kota dağılımı olmasından yakınan sektör temsilcileri, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın desteği ile üç gün süren müzakerelerin ardından yüzde 40 kota artışı almayı başardı.
JAPONYA EN BÜYÜK ALICI ÜLKE
Özellikle Japonya pazarının tercih ettiği mavi yüzgeçli orkinos türünün yüksek ekonomik değere sahip olması pazardaki rekabeti kızıştırıyor. Bu durumun doğal popülasyon üzerindeki av baskısını artırdığı ve doğal sayıların azalmasına sebep olduğu gerekçesiyle ilgili düzenleyici kuruluş olan ICCAT, popülasyon durumuna göre her üç yılda bir ülke kotalarını belirliyor. Ancak Türk su ürünleri sektörü temsilcileri uzun bir süredir kotaların adil paylaşılmadığını ve Türk balıkçıların bu dağılımda haksızlığa uğradığını belirterek ICCAT nezdinde mücadele veriyor. Kotaların yüzde 59’u AB ülkeleri arasında paylaşılırken, Fas yüzde 9.48, Tunus yüzde 7,8, Libya yüzde 6,9 pay alıyor. Akdeniz’e en uzun kıyılara sahip olmasına karşın Türkiye’nin sadece yüzde 4.15 pay almasının, adaletsizliği net bir şekilde ortaya koyduğunu belirten sektör temsilcileri, yapılan yatırımlar, gelişen teknolojisi ve Türkiye’nin dünya pazarındaki hızlı yükselişinin rakipleri korkuttuğunu, kota baskısı ile de bunun engellenmeye çalıştıklarını dile getiriyorlar. Kota paylaşımının ekonomik değil siyasi bir yapıya büründüğüne dikkat çeken sektör temsilcileri son olarak Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı ve Dış İşleri Bakanlığını kendilerine destek vermeye çağırmışlardı. Üç gün sonunda 2017 yılında 22 bin 695 ton olan Akdeniz’de toplam Orkinos avlanma kotası, 2018 için 28 bin tona, 2019 yılı için 32 bin ve 2020 yılı için de 36 bin tona yükseltildi. Toplantıda ülkelerin aldığı pay oranları değişmezken, Türkiye’nin payı yoğun müzakereler sonucunda yüzde 40’a çıkarıldı. Buna göre 2017 yılında 1010,43 ton olan Türkiye’nin avlanma kotası 2018 yılı için bin 414 oldu. Türkiye’ye 2019 yılında bin 824 ton, 2020 yılında ise 2 bin 240 ton kota verildi.
Tüm katılımcı ülkeler için 2018 kotaları resmiyet kazandı. Rakip ülkelerin burada Türkiye’ye tanınan hakkın düşürülmesine çalışacaklarını kaydeden sektör temsilcileri, Türkiye olarak hem 2019, hem de 2020 için tanınan rakamlardan kesinlikle geri adım atmayacaklarını söylediler. Öte yandan kota artışının 21 Kasım Dünya Balıkçılar Günü’ne denk gelmesi Türk balıkçılık sektörü için güzel bir hediye olma özelliğini taşırken, ICCAT’ın idari ve mali islerinden sorumlu komite başkanlığına Türkiye’nin seçilmesi mutluluğu ikiye katladı.
Tüm engellemelere rağmen 2016 yılında 55 milyon dolarlık ihracat rakamına ulaşan Türk balıkçılık sektörü henüz 2017 yılının 10 ayında 48 milyon doları yakaladı. Yılsonuna kadar orkinos ihracatının 70-80 milyon dolara ulaşabileceği öngörülüyor. 2018 yılında kotanın artmasıyla birlikte 100 milyon dolar olan hedefin rahatlıkla 130 milyon doları aşacağı ileri sürülüyor.
BALIK, ANADOLU’DA 5 BİN YILLIK TARİHE SAHİP
Her yönüyle zengin bir besin kaynağı olan balık, bilinenin aksine Anadolu uygarlıklarının ve Türkler geldikten sonra Türk medeniyetlerinin değişmez bir besin kaynağı olarak sofraların hep baş tacı olmuş. Balığın tarihi, Başta levrek olmak üzere Anadolu’da 5 bin yıl öncesine kadar gidiyor.
MENTEŞE BEYLİĞİ’NİN BAYRAĞINDA BALIK FİGÜRÜ
Türklerin balık yemediğine, denizle barışık olmadıklarına dair yanlış bir inanç hâkim. Ancak Türklerden önceki tüm Anadolu uygarlıklarının, Türkler geldikten sonra kurulmuş olan Türk uygarlıklarının da balıkla gayet yakın bir ilişki içinde oldukları belirtiliyor.
TÜRKİYE TANITIM GRUBU’NDAN 16 TANITIM PROJESİ
Su Ürünleri Tanıtım Grubu, Türkiye Tanıtım Grubu’na yurtdışında 9, yurtiçinde ise 7 tanıtım projesi sundu. Bu tanıtım projeleri ile yurtiçinde 8 kg. seviyesinde olan kişi başı tüketimi 15 kg’a çıkarmayı, yurtdışında yeni pazarlar kazanarak ihracatımızı 1 milyar dolara çıkarmak hedefleniyor.
Sektör, 2018 yılı sonunda 2001 yılında 59 milyon dolar seviyesinde olan ihracatını 17 yılda 17 kat artmış olacak. Bugün her 100 balıktan 10 tanesi uçarak dünya sofralarına ulaşıyor. Türkiye’nin su ürünleri ihracatının her yıl katlanarak artışında itici güçlerden bir tanesi Türk Hava Yolları’nın hava kargo desteği oldu.
Hava kargo ile su ürünleri ihracatı 2010 yılında 8 milyon dolar iken, hava kargo ile yapılan su ürünleri ihracatı her yıl artarak 2017 yılında 73 milyon dolara ulaştı. Türkiye’den ihraç edilen her 100 balıktan 10 tanesi uçarak 40 ülkenin sofralarına kondu.
Hava kargo ile su ürünleri ihracatında, Amerika Birleşik Devletleri 27 milyon dolarlık tutarla ilk sırada yer alırken, Birleşik Arap Emirlikleri 11 milyon dolarlık Türk su ürünlerini hava kargo ile tercih etti. İsrail’e hava kargo ile 10 milyon dolarlık Türk levreği ve çipurası giderken, Hong Kong’a hava kargo ile 5 milyon dolarlık balık ihraç ettik.