SEDA GÖK
GÜNDEME DAİR…
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın verilerine göre 2017 yılında atık sektöründe 60 bin kişi istihdam edilirken ekonomiye yaklaşık 3,5 milyar TL katkı sağlandı. 2023 yılında istihdam sayısının 100 bin, ekonomik katkının yaklaşık 10 milyar TL olması hedefleniyor. Bu rakamlar ancak etkili atık yönetimi ile artabilecek. Türkiye üretimde kullandığı ham maddelerin çoğunu ithal ediyor. Atıklarımızı doğru değerlendirdiğimizde ekonomik anlamda büyük katkılar sağlayarak dışa bağımlılığımızı azaltabiliriz. Üretimde kullandığımız ikincil ham madde oranını artırarak, ham madde ithalatını azaltabilir, dış ticaret açığını düşürebiliriz. Atık yönetimi ve geri dönüşüm konusunda yeni açılımlar; imalat, istihdam ve ihracat artışıyla ülkemizdeki gelişmelere katkı sağlayacak. Kullandığımız birçok maddenin geri dönüşüm ile tekrar kullanılabilir hale gelmesi, hem doğal kaynaklarımızın korunması hem de sürdürülebilir bir ekonomi için büyük önem taşıyor. Atıklarımızın büyük çoğunluğu geri dönüştürülebilir. Değerlendirilmeyen her atığın ülkemize döviz kaybı olarak geri döndüğünü unutmamak gerekiyor.
Cam, kâğıt, alüminyum, plastik, pil, motor yağı, akümülatör, beton, organik ve elektronik atıklar gibi birçok madde aslında atık değil geri kazanabileceğimiz ürünler. Bunların geri dönüşümü önemli bir tasarrufu da beraberinde getiriyor. AB, geri dönüşüm, atıktan ham madde, ikincil ürün ve yakıt üretiminde toplam 400 milyar Euro’luk yani yaklaşık 2 trilyon TL’lik yıllık gelir elde ederken, Türkiye ise atıkları gömmek ve bertaraf etmek için yılda 15 milyar dolar harcamakta. Bir taraftan geri dönüşüm ile ürettiğimiz ikincil ham madde kullanımı ile hammadde ithalatını azaltarak, bir taraftan da üretim sürecinde ikincil ham madde kullanımı sayesinde daha az enerji kullanarak kazançlı olabiliriz.
TÜRKTAY verilerine göre Türkiye’de çöpün yüzde 95′ten fazlası gömülüyor. Bunların içinde geri dönüştürülebilir ve enerjiye çevrilebilir atıklar da var. Enerji elde edilebilir atıklar arasında kalorifik değeri 4500 ve üzerinde olan maddeler dahi bulunuyor. Gömdüğümüz çöplerin yüzde 65′i geri dönüşümle enerji elde edilebilir atıklar. Bunun da ekonomik değeri 1,1 milyar dolar…
Ayrıca üretim artıp ekonomi büyüdükçe atık yönetiminin önemi bariz olarak ortaya çıkıyor. Her yıl yaklaşık 20 milyona yakın ton çöp toplanan Türkiye’de geri dönüşüm oranı son 15 yılda hızla yükseliyor. Ama hala bu bilinci tam topluma aşılayabilmiş değiliz. Bu nedenle geri dönüşüm kültürünü çocuklarımıza anasınıfından itibaren aşılayacak eğitim programlarına ağırlık verilmeli. Bireylerin evlerindeki çöpleri ayrıştırmasını teşvik edecek mekanizmalar belediyeler tarafından devreye alınmalı. Bu bazen çöp vergisinde uygulanacak indirim, bazen kumbaralara geri dönüşüm malzemesi getirenlere uygulanan indirim programları ile olabilir.
Her konuda batıyı örnek alma çabasının öncelikle geri dönüşümde başlaması gerekiyor.