GÜNDEME DAİR…

Ankara’da Kasım demek bütçe maratonu demek…  Gazeteciler için Bakanlıkların bütçe sunumları gerek özel haber gerekse Bakanlık bürokratları ile kulislerde sohbet etmek için önemli bir fırsat. Önümüzdeki bir ay boyunca size bütçe görüşmelerinden yansımaları aktarmaya çalışacağım.

Geçtiğimiz hafta Tarım Orman Bakanlığı’nın da bütçesi komisyondan geçti. Tarım Bakanlığı’nın bütçesi 2020’de bir önceki yılın bütçesine göre yüzde 19,4 artırılarak 40,3 milyar TL oldu. Burada dikkat çeken husus tarım bütçesinin yarısının desteğe gidecek olması. Bakanlık için dijitalleşme yılı olan 2020’de bütçenin yüzde 54,5′i tarımsal desteklere ayrıldı.

Tarımsal destekler 2020 yılında 22 milyar TL’ye çıkarıyor. Yıllar itibariyle tarımsal desteklere bir bakalım. 2002′de 1,8 milyar TL olan tarımsal desteklerin 2018 yılında 14,5 milyar ve geçen yıl da 16,9 milyar TL’ye çıktığını görüyoruz. Evet,  rakamsal olarak artış var ama bu desteklerin ne ölçüde verimli kullanıldığı soru işareti…

Avrupa Birliği’ndeki modellere baktığımızda, fonların cent cent nereye nasıl harcandığı kontrol ediliyor. Türkiye, tarımsal bütçesinin yarısını desteklere ayıyorsa, o zaman biz hala neden ithalattan bahsediyoruz, neden çiftçiyi köyde tutamamaktan bahsediyoruz? 

Peki, bu yıl neler yapılmış rakamlarla bakalım. Bugüne kadar, 9,9 milyar TL bitkisel üretim destekleme ödemesi yapılmış. Tarıma yapılan çeşitli desteklemelerin yanı sıra, 2003-2018 döneminde, çiftçilerimize 117,4 milyar TL direk nakit destekleme ödemesi yapılmış. Bu yıl Ekim ayı sonuna kadar ise toplam 14,5 milyar TL nakit destekleme yapılırken, yılsonuna kadar 16,9 milyar TL destekleme ödemesinin gerçekleştirilmesi hedefleniyor.   Hayvancılık özelinde baktığımda ise bu yıl Ekim sonu itibarıyla, 4,4 milyar TL destekleme ödemesi yapılmış. Bu miktarın yılsonunda 5,2 milyar TL’ye ulaşması ve 2020 yılında ise 6,6 milyar TL olması planlanıyor.

Öte yandan kırsal alandaki yatırımlara hibe desteği sağlayan proje kapsamında bugüne kadar yaklaşık 11 bin projeye 4,5 milyar TL hibe desteği sağlanmış. 490 projenin ise yatırımı sürüyor. Bu projelerle kırsal alanda 9 milyar TL’lik yatırım yapılırken, yaklaşık 92 bin yeni istihdam sağlandığı ifade ediliyor.

Avrupa Birliği Kırsal Kalkınma Programı (IPARD) kapsamında baktığımızda bugüne kadar 14 bin 315 projeye 4 milyar TL hibe desteği sağlanmış. Bu hibelerle kırsalda 10 milyar TL’lik yatırım ve 60 bin yeni istihdam oluşturuldu. IPARD yatırımları vergilerden muaf olduğundan, yatırımcılara 1,5 milyar TL’lik dolaylı katkı sağlandı. 2019 yılında IPARD-2 kapsamında toplam hibe bütçesi 2 milyar TL olan 3 başvuru çağrısına çıkılmıştı. 2023 yılına kadar IPARD-1′de 10 bin 695 olan proje sayısını 20 bine, 3,2 milyar TL olan hibe miktarını 8 milyar TL’ye, 7 milyar TL olan yatırım miktarını 15 milyar TL’ye, 57 bin olan istihdam sayısını ise 100 bine çıkarmayı hedefleniyor.

2020 yılında Ar-Ge’ye 27 milyon TL uluslararası finansman sağlanacak. Özel sektöre Ar-Ge Destek Programı kapsamında 21,4 milyon TL destekte verilecek.  Tarımda katma değeri yükseltmeye odaklanırken, ARGE’ye ayrılan kaynağın ne ölçüde yeterli olduğu da insanın aklında soru işareti yaratıyor.

Bu yıl yangınlarla mücadele eden bir Türkiye gerçeğimiz var. Bakanlığın bu alanda neler yapacağına baktığımızda bütçe sunumunda orman alanlarının 23,4 milyon hektara çıkarılacağı belirtiliyor. 2023′e kadar, bir yandan bozuk ve verimsiz ormanları ıslah ederek verimli hale getirmek, diğer yandan orman alanlarını genişleterek ülke yüzölçümünün yüzde 30′u olan 23,4 milyon hektara çıkarmak öncelikli hedef olarak belirlendi. 2023′e kadar dünya nüfusu oranında, yani 7 milyar fidanı toprakla buluşturmak da hedefleniyor.

Bütçe sunumunda dikkat çeken bir hususta 2018 yılında 9 milyon 323 bin TL zarar eden TİGEM’in 2019 yılında 50 milyon TL kar elde etmeyi hedeflemesi idi.  Bu konuda 2020 hedefinin ne olduğunu ise önümüzdeki günlerde ilgililerden öğreneceğiz.