Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü (UNCTAD) tarafından hazırlanan ve tüm dünyada eşzamanlı olarak duyurulan 2013 Dünya Yatırım Raporu açıklandı. Raporu Türkiye’de geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu yıl da Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) açıkladı.
2013 UNCTAD Dünya Yatırım Raporu’na göre dünyada uluslararası doğrudan yatırımlar (UDY) 2012 yılında yüzde 18 düşerek, 1,35 trilyon dolara indi. Türkiye’de uluslararası doğrudan yatırımlar ise 2012 yılında yüzde 23 gerileyerek 12,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2012’de Türkiye’de uluslararası doğrudan yatırımlardaki düşüşün dünya ortalamasının üzerinde 2
olmasına rağmen, Türkiye uluslararası doğrudan yatırım liginde iki basamak yükselerek 26. sıradan 24. sıraya yükselme başarısını gösterdi. 2012 yılında dünyada en çok uluslararası doğrudan yatırım çeken ülke 167,6 milyar dolar ile yine ABD olurken, Çin 121,1 milyar dolar ile ikinci, Hong Kong ise 74,6 milyar dolar ile üçüncü sırada yer aldı. Türkiye UDY sıralamasında gelişmekte olan ülkeler arasında ise bir sıra gerileyerek 14. sırada yer aldı. Çin, Hong Kong, Brezilya, Singapur, İng. Virgin Adaları, Rusya, Şili, Hindistan, Endonezya, Kolombiya, Kazakistan, Meksika ve Arjantin en çok UDY çeken gelişmekte olan ülkeler oldu.
ORTA VADEDE İVME KAZANABİLİR
Küresel UDY’lardaki düşüşte Avrupa Bölgesi’ndeki borç krizi ve durgunluğun etkili olduğu belirtilen raporda, orta vadede ise beklentilerin iyimser olduğu bildirildi. UDY’ların 2013 yılı için 1,45 trilyon dolar, 2014 yılı için 1,6 trilyon dolar ve 2015 yılı için ise 1,8 trilyon dolar olması bekleniyor. UDY girişlerinde gelişmekte olan ülkelerin payı ilk defa 2010 yılında yüzde 50’nin üzerine çıkmış, 2011 yılında da bu durum yüzde 50,9 ile korunmuştu. 2012 yılında ise gelişmekte olan ülkeler yüzde 58,5 pay ile farkı daha da açtı. Bu durum özellikle kriz sonrası, AB ve ABD’de yaşanan olumsuz ekonomik gelişmelerle, sermayenin gelişmekte olan ülkelere doğru kaydığının ve bu ülke ekonomilerinin global konjonktürde giderek önem kazandığına işaret etmekte.
2012 yılında, en fazla uluslararası doğrudan yatırım yapan ülkeler liginde ise ABD yine birinci sırayı aldı. ABD’yi Japonya ve İngiltere izlerken, gelişmiş ülkeler kaynaklı yatırımlar dünyada toplam uluslararası doğrudan yatırımların yüzde 65’ini oluşturdu. Türkiye ise 2011 yılında 2,5 milyar dolarlık dış yatırımı ile 43. sırada iken, 2012 yılında 4,1 milyar dolarlık dış yatırım ile 7 basamak birden yükselerek 36. sıraya yükseldi ve yatırımcı ülke olarak da dikkat çekti.
FİKRİ MÜLKİYETTE 14. SIRADAYIZ
Öte yandan YASED tarafından hazırlanan bilgi notunda, ABD Ticaret Odası’nın 25 ülkedeki fikri mülkiyet haklarını incelediği yıllık raporlarına 2013 yılı itibariyle Türkiye’nin de dahil edildiğini ve hakların korunması seviyesi bakımından 14. sırada yer aldığı belirtildi. Raporda, Türkiye’nin zayıf yönlerinin veri koruma, internet üzerinde çevrimiçi telif hakları ortamı ve tek tip paketleme öne çıktığı görüldü.
YASED’in yayınladığı raporda, Patent Hakları Endeksi’nde yüzde 10’luk bir artışın, bir ülkeye doğrudan yabancı sermaye girişinde girişinde yüzde 16’lık bir artış sağlayacağı tespitinin yer aldığı belirtildi. Buna göre, Türkiye’nin fikri mülkiyet haklarını korumaya yönelik iyileşmelere bağlı olarak uluslar arası doğrudan yatırımlarının yıllık 1,9 milyar dolar daha artabileceği belirtildi. Bunun dolaylı etkilerinin 15 bin kişilik ek istihdam, 1 milyar dolar ihracat artışı ve milli gelire 440 milyon dolarlık ek katkı anlamına geleceği vurgulandı. Raporda ayrıca fikri mülkiyet haklarının korunuyor olmasının o ülkeye yönelik Ar-Ge yatırımlarında pozitif motivasyon sağladığı, fikri mülkiyet hakları endeksindeki 1 puanlık bir iyileşmenin, yatırım kararı alması olasılığını yüzde 57 artırdığı belirtildi. TÜRKİYE İZLENEN ÜLKELER ARASINDA
Bilgi notunda, Türkiye’nin çeşitli araştırmalarda fikri mülkiyet haklarına yönelik koruma seviyesine ilişkin veriler de yer aldı. Buna göre, Property Rights Alliance’ın (Mülkiyet Hakları İttifakı – PRA) 2013 yılı Fikri Mülkiyet Hakları Koruma Endeksi’ne göre Türkiye 130 ülke arasında 58. sırada yer aldı. Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayımlanan 2013-2014 “Küresel Rekabet Endeksi” Fikri ve Sınai Hakların korunması bölümünde 144 ülke arasında 74. sırada yer bulabildi. ABD Ticaret Temsilciliği’nin her yıl yayımlanan, ülkelerin fikri ve sınai mülkiyet ortamlarının değerlendirildiği “Special 301” raporunun 2013 yılı sonuçlarında Türkiye’nin izlenen ülkeler arasında yer aldığı bilgisine de yer verildi. TAKLİT PAZARI BÜYÜYOR
Bilgi notunda, 2015 yılında dünya taklit ve korsan ürün ekonomisinin 2015 yılında 1,7 trilyon dolar olduğu belirtildi. Bu gerçekleşirse, kayıtlı istihdama olumsuz etkisinin 2,5 milyon kişiye ulaşabileceği vurgulandı. Business Action to Stop Counterfeiting and Piracy’nin (BASCAP) yaptığı bir çalışmaya göre; Türkiye’deki taklit ve korsanın yıllık ekonomik değeri 10,8 milyar dolar düzeyine ulaşıyor. BASCAP raporunun bulguları, taklit ve korsanın Türkiye’de 135 bin iş kaybına neden olduğu belirtildi.
ALT BAŞLIK: KÜRESEL DEĞER ZİNCİRLERİ
Her yıl farklı bir konuya odaklanan raporun 2013 yılı alt başlığı küresel değer zincirlerinin dünya ticaretinde artan rolüne odaklanıyor. Küresel ticarete konu malların yüzde 80’i küresel değer zincirlerinde üretiliyor. Bu veri, gelişmekte olan ülkelere daha fazla değer yaratmak için fırsatlar sunuyor. Raporda, küresel değer zincirlerinin kalkınmaya büyük katkısı olabileceğine ancak bu katkının otomatik olmadığına dikkat çekerek, ülkelerin kendi özel durumları ve kaynakları doğrultusunda yatırım ve ticaret politikaları arasında sinerji sağlamasını, kalkınmaya yönelik bölgesel işbirliği yapmasını tavsiye ediyor.