Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’nde 2022 yılına ait bütçe görüşmeleri maratonu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın sunumu ile geçtiğimiz hafta başladı. Bütçe için Plan Bütçe Komisyonu, 26 Kasım’a kadar mesai harcayacak.
Oktay’ın sunumuna alt başlıklarla baktığımızda 2022 yılı Gayri Safi Milli Hasılası’nın Cumhurbaşkanlığı Orta Vadeli Planı’nda 6,3 trilyon TL olacağı öngörülüyor.
2021 yılında 1 trilyon 346 milyar TL olan bütçe toplamı, 2022 yılında 1 trilyon 751 milyar liraya yükseldi. Tarıma ayrılan pay 51,5 milyar TL’den 57,5 milyar TL’ye çıkarıldı.
Tarımı desteklemek amacıyla 2006 yılında çıkan Tarım Kanunu’nun 21. Maddesindeki “Bütçeden ayrılacak kaynak, gayrisafi millî hasılanın yüzde birinden az olamaz” hükmüne rağmen tarımsal desteğin yine yüzde 1’in altında kaldığını görüyoruz. Pandemi süreci, iklim değişikliği ve su kaynaklarındaki sıkıntılara paralel olarak tarımın öneminin önümüzdeki günlerde daha fazla artacak ama bütçeden aldığı pay hala yüzde 1’in altında!
2022 bütçesinde de 63 milyar TL olması gereken tarımsal desteklemelerin 25,8 milyar TL’de kaldığını görüyoruz. Verilmesi gereken desteğin sadece yüzde 41’i verilecek.
Son üç yıllık verilere baktığımızda tarımsal destekler 2021’de 56 milyar TL olması gerekirken 22 milyar TL olarak verildi. Bu rakam 2020 yılında ise 50 milyar TL olması gerekirken 22 milyar TL olarak verilmiş.
Öte yandan Türkiye’nin 2022 bütçesi bir önceki yıla göre yüzde 30 artarken maalesef tarımın payı azaldı. Tarımın genel bütçe içindeki payının yüzde 3,8’den, 3,3’e düşürüldüğünü görüyoruz.
Tarımsal destekler için; 2020 yılında 22 milyar, 2021 yılında 22 milyar, 2022 yılında ise 25,8 milyar TL kaynak ayrılmış durumda. 2020 yılında tarımsal desteklerin bütçe içindeki payı yüzde 2 iken, 2021 yılında yüzde 1,6’ya, 2022 yılında ise yüzde 1,4’e düştü.
Öte yandan gübre, mazot, ilaç ve işçilik maliyetlerinin artması tarımsal üretimde kullanılan girdi enflasyonunu da yükselmesine neden oldu. TÜİK’in son açıkladığı verilere göre Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi yıllık yüzde 28,74 arttı. Gübreye, ilaca yüzde 100’den fazla gelen zamlar, mazota üst üste gelen zamlarla bu enflasyonun nasıl düşük çıktığı her kesin merak konusu!
Ama rakamlardan görünen o ki Tarım Bakanlığı ve tüm tarımsal destekler için bütçeden ayrılan pay bile yüzde 1’i bulmuyor.
Pandemi döneminde her şeye rağmen tarlasından kopmayan çiftçimizin, köylümüzün ayakta kalması için tarımsal destekler Tarım Kanunu’nda belirtilen oranın altında olmaması gerekiyor.
Yaşanan kuraklık ve iklim değişikliğine bağlı rekolte düşüşü, mazot, ilaç, gübre, işçilik maliyetlerinin artmasına rağmen ürün fiyatlarının artmaması çiftçiyi zor durumda bıraktı. 2021 yılı çiftçi için çok zor geçti. Ancak bu açıklanan bütçeden ayrılacak pay her yılın bir önceki yılı aratır nitelikte olacağını gösteriyor.